Chess – BOXING

yazar:

kategori:

chess-boxing-1

Garry Kasparov ile Mike Tyson’ı zihninizde aynı boks ringinde canlandırın, üstelik Kasparov suni deri boks eldivenlerini giyerken, Tyson da satranç tahtasındaki taşları diziyor olsun! Ütopik gibi, öyle değil mi? Pek çokları için, şahsına münhasır bu iki fenomenin aynı ortamda bir araya gelebilme ihtimali, şaşalı bir ödül töreninden veya medyatik bir açılıştan öteye gidemezken, Satranç-Boks bu iki ikondan bağımsız olarak, birbiri ile alakasız denebilecek derecede farklı olan iki disiplini bir araya getiriyor. Bu enteresan sporun hikayesi de hayli ilginç! Kavramsal olarak çıkış noktası, Belgrad doğumlu Fransız fantastik/bilim kurgu çizeri  Enki Bilal’in 1992 yılında yayınladığı “Nikopol Üçlemesi”nin son bölümü olan “Froid Équateur” (Soğuk Ekvator) isimli eseri. Soğuk Ekvator’da her ikisi de ağır sıklet boksör olan Loopkin ve Johnelvisson 12 rauntluk bir boks maçının ardından 45 saat süren bir satranç maçı yapıyorlar. Kitaptan ilham alarak bu sporu dünyaya tanıtan ise Hollandalı Iepe Rubingh. Iepe bu kadar uzun süren boks ve satrancın pratik olmadığını belirterek, bu sporu daha cazip ve izlenebilir hale getirmek için satranç ile başlayıp boks ile devam eden 11 rauntluk müsabakayı tasarlıyor. İlk resmi maç 14 Kasım 2003’te Hollanda’da Paradiso arenada Iepe ile arkadaşı Luis the Lawyer arasında gerçekleşiyor. Mücadeleyi 11. Raundun sonunda rakibinin zamanının bitmesi nedeniyle Iepe Rubingh kazanıyor. Modern bir spor dalı olarak kabul görmesi ise, Iepe Rubingh’in 2003’te Berlin’de WCBO’yu (Dünya Satranç Boks Organizasyonu) kurması ve ilk şampiyonayı düzenlemesi sayesinde gerçekleşiyor.. Iepe Rubingh bu şampiyonayı kazanarak aynı zamanda Satranç Boksun ilk şampiyonu oluyor.

chess-boxing-2

WCBO tarafından Satranç Boks’un ana fikri şöyle ifade ediliyor:

Dünyanın 1 numaralı dövüş sporu olan boks ile 1 numaralı zeka sporu olan satrancı harmanlayarak, seyircilerin gerek fiziksel gerekse mental beklentilerini karşılayacak hibrit bir spor oluşturmak! Berlin, Londra, Krasnoyarsk, Los Angeles gibi şehirlerde Satranç Boks kulüpleri var ve Çin ve İran’da da bu sporun yerel federasyonları kurulmuş durumda. Bugüne kadar Dünya genelinde gerçekleşen şampiyonalara 800’ün üzerinde farklı sporcu katılmış.

Her ne kadar satranç ve boks gerek içerikleri gerekse izleyicilere sundukları itibariyle zıt kutuplar olarak görünseler de, bu hibrit sporun özünde de pek çok sporun temelinde yer alan, baskı altında sakin kalarak doğru karar verebilme güdüsü yatıyor. Aldatmacalı eskivlerin ardından,  karaciğere savrulan sol kroşenin yarattığı etkiyle, önündeki taşların üzerinden L çizerek atlayan atın oluşturduğu mat tehdidinin kesiştiği, bilek gücü kadar zekâ ve dayanıklılığın da ön plana çıktığı, hata kaldırmayan bir spor dalı Satranç Boks. Birbirlerini adeta demir yumruklarla döven rakipler, eldivenlerinden birini çıkarıp düelloya satranç tahtasında devam ediyorlar. Bu melez sporun hem satranç hem de bokstan rol çaldığı  bir başka sahne ise kombinezonlar. Taktiksel deha ile fiziksel gücün satranç tahtasında başlayıp kanvas üzerinde devam eden bu çetin mücadelesinde, ringde birbiri ardına savrulan seri yumruklardan oluşan kombinezonlar kadar, satranç tahtasında rakibi açmazlara sürükleyip çoğu

zaman materyal veya pozisyon üstünlüğü ile sonlanan kıvrak zekâ ürünü keskin kombinezonlar da önem arz etmekte.

Oyunun içinden…

Profesyonel olarak Satranç Boks yapabilmek için 35 yaşın altında olmak, genel sağlık durumunun yeterli seviyede olması, 50 amatör boks veya yakın dövüş maçını tamamlamış olmak ve satrançta minimum 1600 Elo (Uluslar arası Kuvvet Derecesi) puanına sahip olmak gerekiyor.  6 raunt satranç – 5 raunt boks olmak üzere toplam 11 raunt süren maç, satranç ile başlayıp sırasıyla boks-satranç-boks şeklinde devam ediyor. Rauntlar arasında gerek hazırlanma gerekse dinlenme amaçlı birer dakikalık aralar söz konusu iken müsabakaların satranç kısmında hızlı satranç kuralları geçerli.  Her iki sporcuya 6 raundun tamamında kullanılmak üzere kişi başı toplam 12 dakika verilirken, bir satranç raundunun toplam süresi 4 dakika ile sınırlandırılıyor ve sporcuların zaman kontrolleri satranç saati ile gerçekleştiriliyor.    Boks rauntları 3 dakika sürerken puanlamada klasik 10 puanlı sistem izleniyor. Aralar ile birlikte maç maksimum 49 dakika içerisinde sonlanıyor. Oyuncular satranç rauntları esnasında kulaklık takmak zorundalar, burada hem oyuncuların canlı maç anlatımından uzaklaşıp (satranç hamleleri bir satranç yorumcusu tarafından seyirciler için yorumlanıyor!) oyuna konsantre olabilmeleri hem de çevreden gelen suflelerin oyunculara ulaşmasının engellenmesi amaçlanıyor.

chess-boxing-3

Müsabaka boks rauntlarında, nakavt, hakem kararıyla teknik nakavt veya herhangi bir sporcunun çekilmesi ile sonuçlanabilirken, satranç rauntlarında ise taraflardan birinin diğerini mat etmesi, herhangi bir sporcunun yenilgiyi kabul etmesi veya zamanının tükenmesi ile sona erebiliyor. Satrançta hamle yapmayarak zaman çalmaya çalışmanın cezası 10 saniye içerisinde geçerli bir hamle yapmak, bu durumun tekrarlanması halinde ise oyuncunun diskalifiye edilmesine kadar uzanan bir yaptırım söz konusu. Bu kural ile, satrançta iyi olmayıp zaman çalarak, tamamen boksa odaklanmayı tercih eden sporcuların caydırılması amaçlanıyor. Satranç maçının berabere bitmesi durumunda galibin belirlenmesi için boks rauntlarındaki puanlamalara bakılıyor, buradaki puanlar da eşit ise satranç maçında siyahlar ile oynayan taraf kazanmış oluyor.   

Yumrukların hamleler karşısında daha şanslı gözüktüğünü düşünenler için şaşırtıcı bir istatistik var. Şu ana kadar düzenlenen 6 büyük şampiyona ve 40’ın üzerindeki küçük turnuvada  maçların büyük bir kısmı satranç tahtasında sonuçlanmış durumda! Kolay bir nakavt için çoğu zaman 1 dakika gibi bir süre yeterli olabilecekken bu sporda çoğu müsabakanın matla sonuçlanması da hayli dikkat çekici bir unsur, üstelik mat için minimum 14-15 hamle gerekirken! Bahsi geçen 14-15 hamlenin iki raunttan önce tamamlanmasının da pek kolay olmadığı malum, bu da sporcuların en az fiziksel güç kadar akıl oyunlarına da önem verdiğini gösteriyor.

chess-boxing-4

Kesinlikle hata kaldırmayan bu yeni spor dalında, kazanmak için 3 özelliğe ihtiyaç var; zekâ, bilek gücü ve dayanıklılık. Çok fazla dikkat ve konsantrasyon isteyen bu iki sporun birleşimi, sporcular için zorlu bir müsabaka olduğu kadar, izleyenlere de oldukça keyif veriyor. Yaklaşık 120 satranç boks sporcusunun bulunduğu Almanya’da, izleyiciler 20 Euro ile 100 Euro’ya kadar ücret ödeyerek müsabakaları izlemeye gidiyor. Tüm bu ilgiye rağmen bu hibrit spora hala alışamayan seyirciler de yok değil, kimilerine 120 kiloluk adamları ringde oturmuş satranç oynarken görmek fotomontaj gibi geliyor.

80 milyona yaklaşan Türkiye nüfusunda toplam lisanslı sporcu sayısı 4,5 milyondan fazla, satranç oynayan lisanslı oyuncu sayısı 340.000’in üzerindeyken, lisanslı boksör sayısı ise 100.000 civarında. Bu sayılar toplam lisanslı sporcu sayısına oranlandığında fena gözükmesede, boks ve satrancın harmanlanmasından oluşan bu sporun Türkiye’deki yolunun hayli engebeli ve uzun olduğu aşikar. 90’lı yıllarda satrançta çeşitli yaş gruplarında bir çok ulusal derece almış, hali hazırda 10 yıldır amatör olarak kick boks ile uğraşan İlker Arısoy da benzer bir düşüncede. Kendisi satranç ve boksun Türkiye’de satranç boks çatısı altında bir araya gelmesini kısa vadede pek olası görmüyor. Arısoy’a göre, her ne kadar bu iki sporun da özünde mutlak galibiyet arzusu yer alsa da, bahsi geçen sporların ruhları farklı dünyalara ait. Ayrı ayrı ele alındıklarında satrancın mental, boksun ise fiziksel şiddet açısından hayli doyurucu olduğunu ve tarafların birbirlerinin egosunu kırmaktan büyük keyif aldığını ifade eden Arısoy, bu hibrit sporu ise Türkiye için fazla fast food vari buluyor. Arısoy her iki camianın da havasını koklamış bir sporcu olarak, hangi boksörün 1600 Elo seviyesinde satranç oynayabileceğini ya da hangi satranç bağımlısının boks yaparak fiziksel şiddete maruz kalmayı göze alabileceğini merak ettiğini ifade ediyor. Bu ilginç sporun ülkemizdeki geleceğinin usta karikatürist Yiğit Özgür’ün çizgilerinden öteye geçip geçemeyeceğini ise zaman gösterecek.

Kerem Sezgi

Editörün Notu : Bu yazının Go ile ilgisi nedir? diye düşünüyor olabilirsiniz. Kesinlikle bir ilişkisi yok. Kaliteli içeriğe sahip tüm zeka oyunlarına ait yazıları burada yayınlayabileceğimizi göstermek için, belki sizlerin de ilgisini çekeceğini düşünerek yayınlıyoruz. Bu vesileyle Kerem’e güzel paylaşımı için teşekkür ederiz.

chess-boxing-5